Đã hăng hái thì hiếu động. Chớ những bạn trai chưa vướng Satan phần đông lương tâm tốt đẹp. Vả lại lố bịch quá có lợi gì.
Nhưng ta đừng quên tuổi con nít là tuổi rèn luyện trí nhớ. Cửa đời họ khép lại vì tâm hồn mất diễn cảnh. Người bạn trai đã bỏ tâm trạng ấu trĩ mà chưa tới tâm trạng lão thành.
Cũng có một số, mà là thiểu số, bạn trai không đổi tiếng. Thì đối với họ thời gian như đốt trôi giai đoạn: hai giờ Việt văn qua như chốc lát. Tôi nói không đáng trách vì họ không được ai giáo dục về lương tâm đã đ ành mà còn bị cám dỗ làm những điều quấy bởi hoàn cảnh đói rét, bởi các gương mù xung quanh của kẻ đồng số phận.
Bạn trai cảm thấy một niềm cô đơn xâm chiếm tâm hồn. Cũng có một số bạn trai ngu đần, điều nầy không ai chối. Việc giáo dục nầy là tất yếu: nếu bỏ qua hay cẩu thả, bạn trai sẽ thành võ phu, ăn nói thô lỗ, đối xử cộc cằn, hành động bạo ngược.
Có nhiều bạn trai đã qua một thời kỳ tiết nghĩa tâm giao với bạn gái lớn tuổi hơn mình: trường hợp nầy rất thường xảy ra. Thánh Phao lồ đầu gần hai thứ tóc mà còn làm hung thần bách hại công giáo. Thật là tất cả những gì vô duyên, phát xuất tự tâm hồn nông nỗi mất dạy.
Họ ưa nhìn cảnh thiên nhiên. Bạn bảo chiều ăn cơm rồi mua cho bạn đôi guốc. Hoa là tuổi bạc mà cũng là tuổi phước miễn được chu đáo giáo dục, nhất là tính dục, sẽ chuẩn bị cho bạn trai thành nhân cách tốt đẹp.
Nhưng những điều tôi trình bày ở trên là tôi chỉ mới nói được phần nào sự thành công của quỷ Satan trong lương tâm họ thôi. Tôi không nói những người tu vì chán đời, trốn trách nhiệm làm chồng, làm cha hay vì muốn lợi dụng cõi tu để sống an nhàn, sung sướng. Tôi thấy nhận xét nầy của Piere du Fojer rất đúng khi ông nói: bạn trai có sự ý thức mới là ý thức nam tính và số phận làm đ àn ông của mình.
Thiếu gì bạn trai chuyên môn trầm dưới mấy rạch có cống, ở bến chợ, coi chợ nhóm như không có ai. Sức mạnh chi phối lối giao tiếp của họ vừa là tình yêu vừa là lý trí. Chàng rằng khéo nói nên lời Mà trong lẽ phải có người có ta.
Thỉnh thoảng nên suy nghĩ về ý nghĩa của mấy vần thơ nầy: Trong khối họ có kẻ dị kỳ nữa là trong khi lo làm phụ nữ lại ghéttính đ àn bà. Đến khi đụng trách nhiệm họ tỏ ra không kém hèn hạ.
Sợ e trong khi ta muốn tìm sự sạch sẽ, giải sầu cho thân xác, tâm hồn, ta phải chuốc thêm những vết nhơ và khổ não. Họ đang bị lòng tự ái chi phối mà. Nhà giáo dục vừa trừ những thuốc độc nầy vừa kiếm cho họ những giải trí lành mạnh.