Trong trường hợp này, ông ta không thể viết một câu chuyện lịch sử hay về chủ đề đó. Tuy nhiên, có một bước còn cao hơn thế, và chỉ độc giả nào thật sự có tài mới có thể làm được khi anh ta đọc đồng chủ đề. Một ví dụ khác là về Aristotle.
Sở dĩ như vậy là vì với lĩnh vực khoa học xã hội, độc giả thường phải đọc từ hai tác phẩm trở lên về cùng một chủ đề thì mới có thể hiểu được chủ đề đó. Họ bối rối vì không thấy cuốn sách nhắc đến nền Cộng hoà La Mã - chế độ tồn tại trước thời kỳ trị vì của Antonines đến 150 năm. Nếu phần bạn chọn đọc độc lập và phức tạp hơn so với những phần khác, thì tính chỉnh thể và sự phức tạp của nó cần phải được tách riêng để dễ đọc hơn.
Còn những người chưa từng đọc qua thì không thể sử dụng nó. (Đừng bao giờ nói đồng ý, không đồng ý hay trì hoãn đánh giá của mình cho tới khi bạn có thể nói Tôi hiểu). Những vấn đề về việc đọc được nêu ở hai tác phẩm trên đều được tôi bàn luận sâu sắc trong cuốn sách tái bản này, nhất là vấn đề làm cách nào đọc một số sách liên quan đến nhau để nắm được những yếu tố bổ sung, hay mâu thuẫn về cùng một chủ đề.
Những cuốn sách như vậy thường khá hay mặc dù không có độ tin cậy cao như tiểu sử cuối cùng. Độc giả bình thường trong đó có bạn có thể tiếp cận các tác phẩm đó. Hãy để trí óc của bạn hoạt động trong quá trình đọc sách.
Do đó, tất cả những gì chúng tôi đã trình bày về việc đọc sách cũng có thể áp dụng được với tất cả các loại tài liệu khác. Đây cũng là thời kỳ có sự chuyển đổi từ việc đọc to sang đọc thầm. Chúng tôi chỉ muốn nhấn mạnh rằng độc giả nên sẵn sàng để tán thành cũng như phản đối.
Một là, có sự chênh lệch ban đầu trong mức độ hiểu. Có thể, chúng ta không đưa ra được một cách hệ thống những kiến thức đã thu nhận được từ các cuốn sách khác và từ cuộc sống nhưng chúng ta lại so sánh các nhận định và kết luận của một tác giả với những gì ta đã biết từ nhiều nguồn khác nhau. Mỗi cuốn sách là một tác phẩm nghệ thuật nên cũng có tính chỉnh thể, thống nhất.
Chúng tôi không có ý nói rằng văn học giả tưởng luôn luôn hoặc nhất thiết phải siêu thoát. Trong trường hợp này, ông ta không thể viết một câu chuyện lịch sử hay về chủ đề đó. Nhưng chỉ so sánh về chữ nghĩa thôi là chưa đủ.
Nhưng nếu cách tư duy sai thì những nguyên tắc được chấp nhận đầu tiên sẽ dẫn đến các kết luận vô căn cứ. Thứ hai, nếu đọc tích cực, tức là bạn phải suy nghĩ, mà suy nghĩ thường thể hiện ra bằng từ ngữ, lời nói, hay chữ viết. Không phải lúc nào chúng ta cũng có thể đọc nhiều câu chuyện lịch sử khác nhau viết về cùng một sự kiện.
Không ai có thể đọc được các tác phẩm của Euclid nếu không hiểu rằng những từ điểm, đường thằng, mặt phẳng, góc, song song và một số từ khác là tối quan trọng. Quan trọng là phải biết những điều bí ẩn thật sự nằm ở đâu. Vì thế, cho dù văn phong cách ngôn được những người yêu thích thi ca ngưỡng mộ nhưng lại làm bực mình những nhà triết học nghiêm túc vốn muốn theo dõi và phê bình dòng suy tưởng của tác giả.
Bởi vậy, bạn đừng thêm thắt gì vào. Cụ thể, bạn biết cuốn sách có những điều mà bạn muốn đào sâu hay không, có đáng để bạn dành thêm thời gian và tâm trí hay không. Nếu bạn chọn đọc một cuốn sách trên tầm hiểu biết của mình - một cuốn sách có thể dạy bạn nhiều điều thì bạn đã tiến được một bước dài.